“NeoKlasik Teknoloji”
Ana Sayfa | NeoKlasik Teknolojik Manifesto | Bilgisayar | İnternet Terimleri Sözlüğü | Microsoft | Windows | MS-DOS | IBM OS/2 | Apple | Be | Haiku OS | Linux | Günce | S.S.S | Gönderin
Linux
Linux en basit ifadeyle özgür bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux, Finlandiya asıllı, Helinski Üniversitesinde öğrenci olan, Linus Torvalds tarafından geliştirilmiş, 17 Eylül 1991 tarihinde dünyaya sunulmuştur. Bu çekirdek üzerine geliştirilen işletim sistemlerine Linux dağıtımları adı verilmektedir. Burada bahsi geçen üç kavramın (özgür, çekirdek ve Linux dağıtımları) anlaşılması bu işletim sistemi temel alınarak geliştirilmiş Linux dağıtımlarını daha iyi anlamamız açısından önemlidir. Özgürlükten kasıt bu işletim sistemi çekirdeğinin kaynak kodlarının herkes tarafından görülebiliyor, değiştirilebiliyor ve serbestçe (ücretsiz bir şekilde) dağıtılabiliyor olmasıdır. Bu nedenle, bu tür geliştirilen yazılımlara açık kaynak kodlu yazılımlar denilmektedir. Firmalara bağlı, sahipli işletim sistemlerinde, (Windows, Mac OS, OS/2, BeOS) işletim sistemi tek bir merkezden geliştirilirken, açık kaynak kodlu işletim sistemleri dünyanın her tarafından gönüllü bireyler tarafından geliştirilmektedir. Linux başlangıçta Intel x86 mimarisine dayalı kişisel bilgisayarlar için geliştirildi , ancak o zamandan beri diğer işletim sistemlerinden daha fazla platforma taşındı Her ne kadar çoğu Linux dağıtımları ücretsiz olsa da, ücretli satılan Linux dağıtımları da mevcuttur. Çekirdek ise işletim sisteminin özünü oluşturan bileşene verilen addır. İşletim sistemleri bu temel bileşen üzerine inşa edilir. Linux dağıtımları kavramı şu an kullanımda olan Linux çekirdeği temel alınarak geliştirilen ve açık kaynak kod felsefesini benimsemiş, aralarında farklılıklar olan işletim sistemlerine denir. Piyasada Linux çekirdeği üzerine geliştirilmiş bir çok Linux dağıtımı mevcuttur. Örneğin Debian, Ubuntu, Pardus, Mint, Mandriva, Suse bunlardan sadece bir kaçıdır. Linux, sunucularda da önde gelen işletim sistemidir. İlk 1 milyon web sunucusunun işletim sistemlerinin %96,4'ünden fazlası Linux'tur. Anabilgisayarlar gibi diğer büyük süper bilgisayar sistemlerinde ve TOP500'de kullanılan tek işletim sistemidir. Linux ayrıca televizyonlardan arabalara kadar birçok gömülü sistemde de kullanılır.
Linux, UNIX işletim sisteminden etkilenilerek geliştirilmiş bir işletim sistemidir. UNIX, 1969 yılında, Ken Thompson, Dennis Ritchie, Brian Kernighan, Douglas McIlroy, Michael Lesk ve Joe Ossanna tarafından o dönem telekomünikasyon devi AT&T'nin bünyesindeki Bell Laboratuvarları'nda geliştirilmiş, çok kullanıcılı ve çok görevli yapıyı destekleyen bir bilgisayar işletim sistemidir. Komut yorumlayıcı yazılımlar aracılığı ile kullanıcı ve bilgisayar sisteminin iletişimi sağlanır. İlk olarak 1971'de piyasaya sürülen UNIX, o zamanlar yaygın olan Assembly dilinde yazılmıştır. 1973'te, öncü bir yaklaşımla, Dennis Ritchie tarafından C programlama dilinde yeniden yazılmıştır. UNIX'in üst düzey bir dil uygulamasının mevcudiyeti, farklı bilgisayar platformlarına taşınmasını kolaylaştırmıştı.
1983 yılında Richard Stallman tarafından başlatılan GNU Projesi, tamamen özgür yazılımdan oluşan "tam UNIX uyumlu yazılım sistemi" yaratma hedefine sahipti. Çalışma 1984'te başladı. Daha sonra, 1985'te Stallman, Özgür Yazılım Vakfı'nı kurdu ve 1989'da GNU Genel Kamu Lisansını (GNU GPL) yazdı. 1990'ların başında, bir işletim sisteminde gerekli olan programların çoğu (Örneğin, kitaplıklar, derleyiciler, metin düzenleyiciler, bir komut satırı kabuğu ve bir pencereleme sistemi.) tamamlandı, ancak aygıt sürücüleri, arka plan programları ve GNU Hurd adı verilen çekirdek gibi bazı öğeler eksik kalmıştı. Şu an itibariyle, GNU projesi, GNU/Hurd projesinin üstünden on yıllar geçse de üretim ortamları için uygun bir GNU/Hurd sürümü hiç yayınlamadı.
Linus Torvalds, Helsinki Üniversitesi'ne devam ederken, 1990 sonbaharında bir Unix kursuna kaydoldu. Torvalds, kursta Ultrix çalıştıran bir MicroVAX mini bilgisayar kullandı. Kursta Andrew S. Tanenbaum tarafından yazılan İşletim Sistemleri: Tasarım ve Uygulama kitabıyla tanıştı. Bu ders kitabı Tanenbaum'un MINIX işletim sisteminin bir kopyasını içeriyordu. Torvalds, MINIX üzerinde Linux çekirdeğinin geliştirilmesine başladı ve MINIX için yazılmış uygulamalar da Linux'ta kullanıldı. Daha sonra, Linux olgunlaştı ve Linux sistemlerinde daha fazla Linux çekirdeği geliştirmesi gerçekleşti.
GNU uygulamaları ayrıca tüm MINIX bileşenlerinin yerini aldı, çünkü GNU Projesi'nden ücretsiz olarak temin edilebilen kodun yeni gelişen işletim sistemiyle kullanılması avantajlıydı. GNU GPL kapsamında lisanslanan kod, aynı veya uyumlu bir lisans altında yayınlandıkları sürece diğer bilgisayar programlarında yeniden kullanılabiliyordu. Torvalds, ticari yeniden dağıtımı yasaklayan orijinal lisansından GNU GPL'ye geçişi başlattı. Geliştiriciler, GNU bileşenlerini Linux çekirdeğiyle bütünleştirmek için çalıştı ve tamamen işlevsel ve özgür bir işletim sistemi yarattı.
1991'de Linus Torvalds tarafından bağımsız olarak başlatılan ve 1992'de GPL altında 0.12 sürümüyle yayınlanan Linux çekirdeğinin piyasaya sürülmesiyle birlikte, ilk kez tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir işletim sistemini çalıştırmak mümkün oldu. Linux çekirdeği GNU projesinin bir parçası olmamasına rağmen, GCC ve diğer GNU programlama araçları kullanılarak geliştirildi ve GNU Genel Kamu Lisansı altında özgür yazılım olarak yayınlandı.
Linus Torvalds , UNIX'e bir gönderme olarak "free", (özgür) "freak" (ucube) ve "x"in bir karışımı olarak "Freax" adını kullanmak istemişti. Sistem üzerinde çalışmaya başladığı sırada, projenin bazı "makefile" dosyaları yaklaşık yarım yıl boyunca Freax adını içeriyordu. Başlangıçta, Torvalds "Linux" adını düşündü, ancak fazla bencil olduğu için reddetti. Geliştirmeyi kolaylaştırmak için, dosyalar Eylül 1991'de FUNET'in FTP sunucusuna yüklendi. Torvalds'ın Helsinki Teknoloji Üniversitesi'nde (HUT) çalışma arkadaşı ve o sırada FTP sunucusunun gönüllü yöneticilerinden biri olan Ari Lemmke, Freax'in iyi bir isim olmadığını düşündüğü için Torvalds'a danışmadan sunucudaki projeye "Linux" adını verdi. Ancak daha sonra Torvalds, "Linux" adına rıza gösterdi.
Linux'un yalnızca hobi, deneysel veya akademik amaçlarla kullanılmaktan çıkıp ciddi olarak benimsenmesi, ilk olarak 1990'ların ortalarında, NASA gibi kuruluşların giderek daha pahalı hale gelen makinelerini Linux çalıştıran ucuz ticari bilgisayar kümeleriyle değiştirmeye başladığı süper bilgi işlem topluluğunda başladı. Ticari kullanım, Dell ve IBM'in ardından HP'nin Microsoft'a karşı Linux desteği sunmaya başlamasıyla başladı. Bugün, Linux sistemleri, gömülü sistemlerden neredeyse tüm süper bilgisayarlara kadar bilgi işlem boyunca kullanılmaktadır. Ev ve kurumsal masaüstlerinde Linux dağıtımlarının kullanımı artıyor. Özellikle Google'ın ChromeOS ve Android'iyle Linux önemli bir hakimiyet elde etmiştir.
Linux'un maskotunun penguen olmasının öyküsü ise, Torvalds'ın Avustralya, Canberra'daki Ulusal Hayvanat Bahçesi ve Akvaryumu'nu ziyaret ederken küçük bir penguen tarafından ısırılmasına dayanır. Penguene "Tux" adını veren ilk kişi, "(T)orvalds (U)ni(X)" anlamına geldiğini söyleyen James Hughes'du. Tux isminin verilmesi İngilizce'deki smokin sözcüğünün karşılığı "tuxedo" olmasından ötürüdür. Linux için imlek (logo/amblem) yarışması yapılsa da Tux tasarımları, düzenlenen üç yarışmadan hiçbirini kazanmadığından, Tux resmi imlek olarak değil Linux marka karakteri olarak bilinir.
Kasım 2021 itibariyle 275 adet Linux dağıtımı mevcuttur. 1992'de Patrick Volkerding'in başlattığı Slackware Linux, halen geliştirilen en eski Linux dağıtımıdır. İlk kararlı sürümü 1993 Temmuz'unda yayınlanmıştır. 1993'de ise Ian Murdock tarafından Debian projesi duyurulmuştur. Debian Linux günümüzde Ubuntu gibi birçok popüler dağıtıma da kaynak olmuştur.
Neklatek Bağlantıları
E - Posta
Telif Hakkı © 2014 - 2024 – Neklatek™ | Tüm Hakları Saklıdır.